اهل بیت علیهم السلام معلمان و مفسران حقیقی قرآن هستند که قول، فعل و تقریرشان حجت است، برای هدایت بشر آمده اند و از هیچ تلاشی فروگذار نکرده اند و به انواع روش ها به هدایت و روشنگری پرداخته اند. یکی از روش های ارتباطی اهل بیت به ویژه امامان آخر با شیعیان، ارتباط از طریق نامه و نامه نگاری بوده است. مسایل و مشکلات دوست و دشمن از طریق سفیران حضرت در قالب نامه منتقل می شد و پاسخ دریافت می‌شده است. امام که شأن و جایگاهش هدایتگری است، در نامه ها نیز به این امر مشغول است و می‌کوشد به هر طریق و با هر لفظ و سبکی نکته‌ای را به مخاطب خویش بیاموزد و در عین حال پاسخگو نیز باشد. با واکاوی نامه‌های امام هادی، امام عسکری و حضرت ولی عصر (علیهم السلام) نکات تربیتی و اخلاقی فراوانی به دست می آید. مراد از نکات تربیتی اموری نظیر شروع نامه، نحوه پاسخگویی، خطابات حضرت و … است و مراد از نکات اخلاقی نیز برخی فضایل اخلاقی است که حضرت نسبت به آن توجه داشته و یا آنرا توصیه کرده اند نظیر، صبر، انفاق، توبه، انتظار فرج، تفقه در دین و … که با روش و ابزار کتابخانه‌ای و توصیفی تحلیلی در این اثر بیان شده است.

واژگان کلیدی: اخلاق، تربیت، مکاتیب، امام هادی (علیه السلام)، امام عسکری (علیه السلام)، امام مهدی (عجل الله تعلی فرجه الشریف)