ریشه های اسراف و آثار آن از دیدگاه آیات و روایات
چکیده پایان نامه خانم زهرا درخشان
این پژوهش، ریشه ها، مصادیق و آثار اسراف را براساس آیات و روایات بررسی می کند. البته تا حدودی هم از دلایل عقلی و اخلاقی در این زمینه، استفاده شده است. امروزه جوامع اسلامی (علی الخصوص جامعه ی ایران اسلامی) به بیماری خطرناک اسراف گرفتار شده اند و بر طرف نمودن این بیماری، در درجه ی اوّل نیاز به متوجّه نمودن مسلمان ها به کتاب خدا و سیره ی ائمه معصومین (علیهم السّلام) دارد. این تحقیق درصدد است به این سؤال اصلی پاسخ گوید که علل روی آوردن انسان ها به اسراف گرایی چیست؟ زیرا یدون توجّه به ریشه ها و عوامل اسراف، حذف آن از زندگی فردی و اجتماعی ممکن نخواهد بود. مسیر پاسخ گویی به این سؤال با مراجعه به کتب مرتبط با تحقیق، طی شد و خلاصه ی نتایجی که حاصل گردید از این قرار است: اسراف در لغت به معنای گذاشتن از حدّ میانه، افراط، زیاده روی، بی اندازه از حاجت خرج کردن و … آمده است؛ و معنای اصطلاحی آن تجاوز کردن از حدّ، در هر کاری است که از انسان سر بزند. گاهی هم به خروج از اعتدال در خرج و بذل مال اطلاق می شود، هر چند در ظاهر چیزی نابود نشده باشد. امّا تبذیر به معنای ریخت و پاش، تلف کردن و از بین بردن چیزی اشت. گناهان و محرّمات شرعی، حکم عقل و عرف جامعه ملاک های تعیین کننده ی اسراف هستند. حرمت اسراف با استفاده از حکم عقل، اجماع فقهای شیعه، آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم السّلام) به دست می آید. ریشه های اسراف عبارتند از: خودنمایی، تربیت خانوادگی، فساد اخلاقی، تقلید، وسواس، طغیان، استعمار، جهل، چشم و هم چشمی. در اثر اسراف، خشم الهی، محرومیّت از هدایت، فقر، هلاکت، کمی برکت، زوال نعمت و … به انسان روی می آورد. حق نشناسی، تزلزل و سستی، کاهش تولید، سقوط اخلاقی، اختلاف طبقاتی و ضایع ساختن حقوق دیگران از جمله آثار سوء و اجتماعی اسراف است. آثار مثبت پرهیز از اسراف عبارتند از: تأمین بنیه ی مالی، نفی زمینه ی جرم مالی، کمک به نیازمندان، مبارزه با استعمار و تعظیم نعمت های خداوند. اسراف مصادیقی دارد، از جمله: اسراف در اموال عمومی مثل منابع طبیعی و بیت المال، اسراف در مخارج و اموال شخصی مثل طعام، لباس، مسکن، وسیله ی نقلیّه، وسایل شخصی.
کلید واژه: معانی اسراف، ریشه های اسراف، آثار اسراف، مصادیق اسراف.