تبیین مبانی امامت براساس “کتاب الحجه” کافی

استاد راهنما: خانم زهرا یاریان

استاد داور: حجه الاسلام محمد رضا نقیه

محقق: هاجر شیدایی

تابستان 96

چکیده:

پایان نامه حاضر با عنوان تبیین مبانی امامت براساس کتاب الحجه الکافی همان طور که از عنوان آن برمی­آید با محوریت کتاب کافی شریف تدوین شده است. امامت از اصول اعتقادی شیعه است و مسایل و ابعاد زیادی را در بر گرفته است. دربارة این اصل کتب و مقالات متعددی با دیدگاه­های مختلف کلامی، فلسفی و تفسیری و … تألیف شده است. این پژوهش با استفاده از احادیث کتاب الحجه کافی مبانی امامت را در 2 بخش بررسی می کند تا دیدگاه و نظرات را براساس بیانِ خودِ معصوم ارائه دهد. بنابراین ابتدا دلایل نیاز به امام، پاسخ خداوند به این نیاز و وظایف مکلفان نسبت به این حاجت بیان شده است. سپس 2 وصفِ امام یعنی علم و عصمت با استفاده از احادیث بیان می شود و در این راستا منابع علم امام، گستره علم امام، افزایش علم امام، ابعاد و جهات علم امام بررسی می شود. کلینی در کتاب الحجه با تدوین و تألیفی منطقی و دقیق از اضطرار به امام می آغازد و با نص بر 12 امام کتاب الحجه را به پایان می برد و تا حدّ امکان اکثر مطالب مرتبط با امام در چهار چوب اعتقاد شیعه را بیان می کند. مطالعه این مباحث می تواند تا میزان زیادی چهارچوب این اصل اعتقادی شیعه را روشن کند.

کلیدواژه ها: مبانی، امامت، امام، الکافی، کلینی

شيوه برخورد پيامبر با گروه هاي اجتماعي و سنت هاي آنها

استاد راهنما‌‌‌‌: خانم زهرا طالبی

استاد داور‌‌‌‌: آقای محمدرضا کاظمی جروکانی

پژوهشگر‌‌‌‌: طاهره سادات کاظمی

ارديبهشت1396

چكيده

پژوهش حاضر در صدد بررسي‌ نحوه برخورد رفتاري و گفتاري پيامبر اكرم ‌‌‌(صلي الله عليه و آله) با گروه هاي اجتماعي به روش توصیفی تحلیلی است؛ پيامبر آخرين هدايت‏كننده بشر به سوي سعادت و حامل آخرين پيام رهايي انسان از تاريكي‏ها به سوي روشنايي مطلق است و با بررسي رفتار او درصدد الگوگرفتن از ايشان در رفتارهاي اجتماعي و سياسي در جامعه هستيم‌. افراد هر جامعه داراي انديشه‏ها، تفكرات و تمايلات متفاوتي هستند‌‌. در ارتباط بين افراد جامعه با حكومت، گروه‏هاي موافق و مخالفي وجود دارند كه با برخوردهاي متفاوت حكومت روبه‏رو مي‏شوند‌‌. صرف‏نظر از انگيزه مخالفت‏ها و چرايي آن‏ها، نحوه برخورد حكومت با گروه‏هاي مخالف در جوامع قابل بررسي است و از برخوردهاي ساده و همراه با ملايمت تا برخورد خشن، ضرب و جرح و به دار كشيدن مخالفان را در طول تاريخ شاهد بوده‏ايم‌‌. پاسخ به اين سؤال كه برخورد پيامبر با گروه‌هاي اجتماعي زمان خود چگونه بوده است؟ نوشتار حاضر را موجب گشته‏ است‌‌. پيامبر در برخورد با مخالفان از روش پایداري و استقامت، سازش ناپذیري‌، قاطعیت و صلابت استفاده کرد و در برابر آزارها پایداري و استقامت کرد‌‌. در برابر مشرکان از روش استدلال‌، جنگ و مبارزه کمک گرفت‌‌. با اسیران جنگی به مدارا رفتار مي‌کرد و کرامت انسانی آنها را زیر پا‌‌ نمي‌نهاد‌‌. در مقابل اقدامات یهودیان تا جایی که مصلحت بود با‌ آنان مدارا مي‌کرد و از روش استدلال و برقراري پيمان نامه‌‌‌ها کمک مي‌گرفت ولی در برابر سفاهت و لجاجت‌ آنان دستور به جنگ با‌ آنان مي‌داد‌‌. با مسیحیان نیز از روش‌هاي گوناگون مانند استدلال و مدارا کمک گرفت‌‌. در برخورد با منافقان از شیوه مدارا‌، قاطعیت و مبارزه با تفرقه‌اي که توسط منافقان به وجود آمده بود بهره گرفت‌.

کلیدواژه ها: پيامبر، گروه‌هاي اجتماعي، مشركان، منافقين، كفار

رابطه ایمان و استقامت از منظر اسلام

استاد راهنما: خانم زهرا صادقی

استاد داور:حجه الاسلام مجید انصاری تبار

پژوهشگر: آمنه شمس 

تابستان 1396

چکیده

با توجه به این‌که امروزه چراغ ایمان در جوامع بشری کم‌فروغ شده و به خاموشی گراییده است و همه‌ی موانع درونی و بیرونی متحد شده‌اند تا انسان را از حرکت در صراط مستقیم ایمان بازدارند و ازآن­جاکه ایمان از موضوعات مهمی است که به سعادت انسان گره‌خورده و از منظر اسلام، استقامت بر ایمان از اصلی‌ترین ارکان ایمان شمرده می‌شود و هم‌چنین آثاری که به‌طور مستقل به این موضوع مهم پرداخته‌اند بسیار کم بوده و در تبیین ارتباط دو عنصر ایمان و استقامت دچار نقص و کاستی است. این رساله با عنوان «رابطه ایمان و استقامت از منظر اسلام» به‌منظور تبیین نقش استقامت در ایمان، بر اساس آیات و روایات و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده است. تتبع در منابع اسلامی درباره ارتباط ایمان و استقامت نشان می‌دهد که این دو رابطه‌ای تنگاتنگ باهم دارند و دارای تأثیر متقابل بر یکدیگر هستند به‌طوری‌که تقویت و تضعیف استقامت، تأثیر مستقیم بر تقویت و تضعیف ایمان دارد. لذا ایمان توأم با استقامت، ایمانی پویا و مثمر ثمر و ایمان بدون استقامت، ایمانی سطحی، ایستا و بی‌ثمر است. عواملی مانند تبعیت از تعلقات نفسانی، ضعف ایمان به معاد، عدم تعلق به ربوبیت الهی و سلطه شیطان موجب جدایی استقامت از ایمان و تضعیف ایمان می‌شود. انسان بدون استقامت دچار انحراف و ضلالت در مسیر حرکت خود می­شود و از هدف اصلی خلقت خود و تشریع دین اسلام که سعادت دنیوی و رستگاری ابدی است دور می‌شود.

کلیدواژه: استقامت، پایداری، ایمان، صراط مستقیم، اسلام

کارگاه پژوهشی با عنوان فیش نویسی کتابخانه ای روز 20 مهر ماه 1396 در مدرسه علمیه حضرت فاطمه محدثه سلام الله علیها برگزار شد.

این کارگاه جزو ساعات پژوهشی طلاب محاسبه خواهد شد.

در این جلسه، طلاب پایه های 2، 3، 4 و 5 شرکت داشتند.

در ابتدا استاد به اهمیت پژوهش پرداخت و یکی از بهترین عوامل رشد علمی کشور را پرداختن به پژوهش دانست.

ایشان اهمیت این مطلب را از نظر معصومین هم بیان کرد.

استاد درباره چگونگی تهیه فیش برای مقاله، کتاب یا پایان نامه توضیح دادند و اهداف کارگاه را در چهار مورد خلاصه کردند:

آشنایی با انواع فیش ها
تکمیل فیش ها
نقد فیش ها
قدرت تشکیل پرونده علمی برای موضوع خود
در راستای آشنایی با انواع فیش ها، سه دسته بندی انجام دادند:

فیش به اعتبار محتوا، 2. فیش به اعتبار موضوع، 3. فیش به اعتبار ماهیت
در بررسی مورد اول (فیش به اعتبار محتوا)، طلاب با سه نوع فیش آشنا شدند:

فیش آدرسی، 2. فیش مطلب، 3. فیش نمایه. استاد در این جلسه فقط به دو مورد اشاره کرد.
اولین فیش آموزشی به اعتبار محتوا، فیش آدرسی بود. این فیش برای زمانی استفاده می شود که  پژوهشگر وقت زیادی در اختیار ندارد. اندازه فیش برگه آ4 است.

فیش آدرسی که در آن هم موضوع و هم منابع مختلف است، پژوهشگر ابتدا لیستی از کتاب های مورد نیاز را تهیه و شماره گذاری می کند و هر شماره کد آن کتاب حساب می شود.

به عنوان مثال معنای فطرت در مفردات راغب وجود دارد که کد کتاب 1 است. در فیش آدرسی فقط کد 1 و شماره صفحه و عنوان کوتاهی در مطلب نوشته می شود.

راه های تکمیل فیش آدرسی:

تهیه فهرستی از پرسش ها و سپس تشکیل فیش آدرسی (صریحا یا با کد).
تهیه فهرستی از مطالب و سپس تکمیل فیش آدرسی (صریحا یا با کد).
نوشتن منبع و آدرس آن در حین مطالعه موضوع و فشرده کردن موضوع در چند واژه و نوشتن منبع جلوی آن (برای پژوهش حرفه ای).
پس از آموزش فیش آدرسی، استاد فیش مطلب را معرفی کرد که قسمت های مختلف آن عبارت بود از:

موضوع کلی
موضوع عام
موضوع خاص
موضوع اخص
 در مورد مقاله یا پایان نامه، ابتدا موضوع کلی و عام مشخص می شود. سپس مسئله مشخص می شود و پژوهشگر باید سوال های زیادی را مطرح کند و در قسمی اخص، مطالب را جمع آوری کند.

موضوع خاص همان موضوع پایان نامه و اصلی ماست و موضوع اخص، مطلبی است که در فیش مطلب نوشته می شود.

در پایان کارگاه، همه طلاب در همان جلسه، موظف شدند که فیش مطلب و آدرس را توسط کتاب های موجود در مدرسه تهیه کنند.

او می گفت:

از بس دورمان شلوغ است،

اگر کسی از خلوتی حرف بزند،

حواسمان پرت می شود و

وحشت می کنیم.

مرگ هم برای همین ترسناک است.

چون خلوت است و

جایی است که ندیده ایم.

اما وقتی بدانیم بعد از مرگ

همه چی هست، به جای یک مادر،

دو تا مادر، به جای یک ماشین، صد ماشین و……

هست،

دیگر ترس ندارد.

ما مشغول به خلوتی نیستیم.

هر که خواست ما را به خلوتی ببرد،

می ترسیم. 

برای مثال، الان مشغول به نماز و روزه ایم.

خیلی از نماز و روزه مان هم لذت می بریم.

اما اگر نمازمان را به نیابت از امام زمان عج بخوانیم،

همه چیز پنچر می شود.

یعنی ذهنیات پنچر می شوند و

من و لذتم پنچر می شود و

نمازمان را برای عشق و حال خود نمی خوانیم

بلکه به نیابت از امام زمان عج می خوانیم.

حضرت چه متوجه می شوند وقتی می گویند: الله اکبر؟

تا حالا خدایی را می پرستیدیم که

خودمان تصور کرده بودیم.

اما خدایی را که ائمه درک کرده اند، نمی شناسیم.

اما آن ها که در راه ولایتند،

ولایت به آن ها فهمانده که

خدایی برای خودشان تصور کرده اند.

پس نماز و اعمال صالح را

به نیابت از ائمه انجام دهید.

این تازه اول راه است.

این همان خلوتی است.

نمازمان را انداختیم آن طرف.

خودمان را هم می اندازیم آن طرف.

آن وقت ببین چه نشانت می دهند؟

خودمان را تربیت کنیم که همه چیزمان را بدهیم برود.

اول هم چیزهایی را که خیلی

به آن ها اعتماد دارید، بدهید برود

تا دور و برتان خلوت شود.

نترسید از این که می ترسید.

حمدتان را اتصال دهید

به حمد حضرات، نه این که حمد حضرات را بفهمید.

نور چراغی که اینجاست،

بدون اتصال به منبع برق،

آیا می تواند از خود نور داشته باشد؟

ما این جا نور را می بینیم،

اما حقیقتش در اداره برق است.

حمد ما هم بدون اتصال به حضرات کار نخواهد کرد.

اعمال صالح را باید اتصال داد به منبع اش

که اهل بیت هستند.

اهل بیت در عشق، شور، جذبه و …. هستند.

اتصال که پیدا کنیم، این ها را می گیریم.

بِکُم فَتَح اللهُ وَ بِکُم یَختِم

کسی که نماز را ترک کرده است،

نفهمیده که نماز اتصال به حضرات دارد.

باید ادراک این اتصال را پیدا کنیم:

إن ذُکِرَ الخَیر کنتُم اولّه وَ اصلَه وَ فَرعَه و معدنه و …..

تمام عالَم وجود، حقیقت ولایت است.